Gender. Is het puur een biologisch of psychologisch concept? “Born this way”. Of is het ook, of zelfs alleen maar, een sociaal construct?
Er zijn ongelooflijk veel onderzoeken, theorieën, boeken, stand up comedy sketches, en films over het verschil tussen mannen en vrouwen. Soms wordt het biologische deel aangekaart; hoe wij fysiek in elkaar zitten. Maar wie zegt dat een man altijd vooral functioneert op testosteron, en ballen en een piemel heeft. En wie zegt dat een vrouw altijd vooral functioneert op oestrogeen, en een baarmoeder en een vagina heeft. Ondertussen weten we als samenleving al lang dat het fysieke aspect niks bewijst. Kijk naar mensen zoals ik; transgenders, kijk naar mensen met een intersekse conditie, en mensen met een andere hormoonhuishouding.
Is gender dan misschien iets neurologisch? Ook hier zijn meerdere onderzoeken naar gedaan. Wanneer ben je neurologisch vrouw? En wanneer ben je neurologisch man? Ik heb nog niks voorbij zien of horen komen over onderzoeken die aantonen wanneer je neurologisch non-binair bent.
Maar mijn vraag is; doet het ertoe? Wie weet, wel op een medisch vlak; dat bepaalde medicatie minder goed zou werken bij een neurologisch vrouwelijk persoon, dan bij een neurologisch mannelijk, non-binair of intersekse persoon.
Gender is zeer zeker minstens óók een sociaal gegeven. Neem mijzelf als voorbeeld: Ik heb me ondertussen als zo’n beetje ieder gender geïdentificeerd; vrouw, man, genderqueer, agender, genderfluid, androgyne, non-binair. Maar altijd werd ik door de buitenwereld gezien als of man, of vrouw. Genderrollen bestaan uit maar 2 opties. En ik kon zien aan hoe mensen mij benaderde of behandelden, of ze me zagen als man of vrouw. Dit is voor mij het bewijs dat gender, en genderrollen zeer zeker minstens ook een sociaal construct zijn.
Ik was man, in een – door de buitenwereld gezien als – vrouwenlichaam. En dus behandelen mensen mij op straat als vrouw. Er werd over me gepraat, naar me geroepen, vaak werd ik niet gehoord, en ik voelde me onveilig. Terwijl ik man was. Nu identificeer ik me als genderfluid. Een persoon in een – door de buitenwereld gezien als – mannenlichaam. En dus behandelen mensen mij op straat als man. Er wordt tegen me gepraat, ik word met rust gelaten, mensen luisteren naar me als ik iets zeg, en ik voel me bijna nooit meer onveilig. Terwijl ik géén man ben. En op het moment dat mensen erachter komen dat ik “vrouwen onderdelen” in mijn broek heb zitten en non-binair ben, zie ik de rekensom in hun hoofd verschijnen. Ze weten niet meer hoe ze mij moeten aanspreken of behandelen. De genderrollen zijn opeens niet meer duidelijk. Het sociale construct valt in elkaar. Moeten mannen mij nu voor laten gaan? Noemen ze me nog steeds “vriend”, ook al kennen we elkaar niet? Moeten ze met me gaan flirten? Of moeten ze zich bedreigd en vies voelen? De sociale verwachtingen vanuit hun naar mij toe liggen overhoop. Allemaal vanwege 1 dingetje; gender.
Ik durf niet met zekerheid te zeggen dat ik “zo” geboren ben. Als kind voelde ik me vooral kind, in plaats van een jongen of een meisje. En toen ik op mijn 22e uit de kast kwam als genderqueer, voelde dat na een tijdje niet meer goed, omdat ik toch altijd als vrouw gezien en behandeld werd. Én omdat mijn lijf niet als het mijne voelde. Ik ben toen als man gaan leven, langzaam groeiend in een “mannenlichaam”. En nu voel ik me weer zoals ik me eerst voelde; een mens. Maar dit keer wel passend in mijn lijf. Fysiek ben ik niet zo geboren. Ik ben niet in dit lijf geboren. En toch ook wel. Het is nog steeds het zelfde lijf, alleen heb ik er voor gekozen het aan te passen.
Ik ben geboren onder een andere naam, in een andere genderrol, en in een andere sociale verwachting. Maar ben ik geboren als mijzelf? Of ben ik in mijzelf gegroeid? Ik geloof dat iedereen blijft groeien en evolueren, ongeacht of dit gender gebaseerd is. En, dus, ben je dezelfde persoon op je sterfbed als die je was bij je geboorte? Zeker niet. En ook weer wel.
Ik ben nooit wetenschapper, onderzoeker, filosoof, arts, psycholoog of antropoloog geweest. Ik ben hooguit ervaringsdeskundige. Ik heb dus niet het antwoord op de vraag of gender iets is waar je mee geboren wordt, of dat het groeit, of aangeleerd is. Maar ik betwijfel of mensen die hier wél voor naar school zijn gegaan, het antwoord ooit zullen hebben.
Één ding is wel duidelijk; gender is minstens óók een sociaal construct. En mensen kunnen zonder enig wetenschappelijk onderzoek te hebben gedaan, en zonder iemand überhaupt te hebben leren kennen, een persoon binnen een sociaal construct plaatsen. Mijn vraag is dan ook: Kunnen we als samenleving geen positief gebruik maken van onze mogelijkheid om sociale constructies in te zetten? En afspreken dat het een sociaal gegeven wordt dat iedereen mens is. En dat wanneer iemand zich op dat moment voelt zoals die zich voelt, wij dat aannemen. Zonder gender verwachtingen die vervolgens toch alleen maar seksistische situaties en machtsmisbruik met zich meebrengen. Want uiteindelijk draait het wat mij betreft niet om het weten, vaststellen en begrijpen. Laten we onze grote kracht; het zijn van sociale wezens, inzetten, om niet te hoeven begrijpen, maar wel te kunnen omarmen.
Kunnen wij dit? Ik weet het niet. Het enige dat ik met volle overtuiging wel weet, is dat ik ben geboren onder een andere naam. En dat er diep vanbinnen een ander gevoel zat, dat ik een nieuwe naam heb gegeven; Jeff. Dit is het enige waar ik volledig zeker van ben.
